Objawy niedoboru pierwiastków i zjawisko antagonizmu.....

[Tomek]

Objawy niedoboru pierwiastków


Azot (N):
Rola w życiu roślin:Azot jest podstawowym składnikiem pokarmowym dla roślin. Jest on zaliczany do grupy makroelementów, gdyż rośliny zużywają go w dużych ilościach. W organizmie roślinnym azot służy jako substrat do syntezy materiału genetycznego przy podziałach komórkowych, składnik aminokwasów budujących białka, chlorofilu oraz niemal wszystkich enzymów. Azot jest obok węgla jednym z podstawowych materiałów budulcowych w organizmach żywych.
Rośliny pobierają azot w postaci azotanów rozpuszczonych w wodzie. Azotany zaś są końcowym produktem przemian związków azotowych dostarczanych do akwarium w postaci pokarmu dla ryb. W wyniku rozkładu odchodów z udziałem bakterii nitryfikacyjnych powstają azotany. Najczęściej w akwariach odpowiednio zarybionych nie dochodzi do niedoboru azotanów, wręcz przeciwnie, występują one w zbyt dużym stężeniu i mogą być przyczyną rozwoju glonów. W wysokich stężeniach są toksyczne dla ryb. W zbiornikach gęsto obsadzonych roślinami, silnie oświetlonych, nawożonych CO2 dochodzi czasem do zużycia wszystkich azotanów. W takich sytuacjach konieczne jest nawożenie azotem podawanym w postaci azotanu potasu (saletra potasowa) KNO3.
Objawy niedoboru:Zahamowanie wzrostu. Nowe liście są małe, zabarwione na kolor żółtozielony. W zależności od wielkości niedoboru przebarwione mogą być tylko obrzeża liści bądĽ też całe blaszki liściowe. Na starszych liściach pojawiają się plamy chlorotyczne. Mogą one sugerować brak potasu. Czynnikiem różnicującym jest karłowacenie roślin, niewystępujące w niedoborach potasu. Rośliny słabo się rozkrzewiają, dochodzi do nadmiernego wydłużania korzeni. Czasem pojawia się czerwone zabarwienie łodyg na skutek produkcji antocyjanów - barwników niezawierających azotu.
W wątpliwych przypadkach, dla różnicowania z niedoborem potasu można podać do wody niewielką ilość azotanów. Może to być dawka rzędu 3-5 mg/litr (ppm).

Fosfor (P):
Rola w życiu roślin:Jest on składnikiem kwasów nukleinowych i fosfolipidów, odgrywa kluczową rolę w procesach energetycznych komórek. Fosfor należy do pierwiastków mobilnych, objawy jego niedoboru pojawiają się w pierwszej kolejności na starszych liściach.
Objawy niedoboru: Jedynym z objawów jest spowolnienie (lub w cięższych przypadkach zahamowanie) wzrostu. Zazwyczaj dochodzi także do zmniejszenia się rozmiaru blaszki liściowej. Objawy generalnie dotyczą starszych liści, z czasem mogą jednak rozprzestrzeniać się w górę rośliny aż do najmłodszych. Liście przybierają kolor ciemnozielony, fioletowopurpurowy (może pojawiać się także na łodygach) lub nie zmieniają barwy. W niektórych przypadkach dochodzi do brązowienia i zamierania końcówek liści, czasem również do ich opadania. Może również dojść do zahamowania kwitnienia.

Potas (K):
Rola w życiu roślin:Potas jest zaliczany do makroskładników. W roślinach odpowiada za proces fotosyntezy aktywując kilkadziesiąt enzymów komórkowych. Jest główną substancją osmotyczną odpowiedzialną za wypełnienie komórek. Potas jest nieodzowny przy syntezie węglowodanów oraz innych substancji organicznych w roślinie.
Objawy niedoboru:Niedobory potasu powodują żółkniecie, brunatnienie i w końcu zamieranie liści. Występują plamy martwicze na blaszce liściowej przy znacznych brakach potasu. Objawy chlorozy. Znaczne ograniczenie organów zapasowych roślin (kłącza, bulwy).

Magnez (Mg):
Rola w życiu roślin:Magnez jest składnikiem chlorofilu - barwnika odpowiedzialnego za proces fotosyntezy. Jony magnezu są aktywatorami wielu enzymów w tym ATP-azy. Magnez bierze udział w gospodarce fosforanowej roślin.
Objawy niedoboru:Na dotkniętych niedoborem magnezu roślinach zaobserwować można objawy pod postacią plam chlorotycznych, zwłaszcza w obrębie unerwienia (chloroza okołonerwowa). Chloroza może przechodzić w zmiany nekrotyczne. Objawy występują zwykle na starszych liściach.

Wapń (Ca):
Rola w życiu roślin:Ważny składnik budulcowy ściany komórkowej. PrzekaĽnik w wielu reakcjach enzymatycznych. Jest koenzymem wielu reakcji w komórkach roślinnych. Bierze udział w regulacji ciśnienia osmotycznego.
Objawy niedoboru:Niedobór wapnia powoduje zahamowanie wzrostu wierzchołkowego. Mogą pojawiać się nietypowo wyglądające plamy chlorotyczne. Dochodzi do ucieczki jonów przez korzenie, co objawia się śluzowatością korzeni.

Siarka (S):
Rola w życiu roślin:Siarka jest składnikiem wielu istotnych białek (jako aminokwasy: cystyna, cysteina, metionina). Składnik koenzymu A. Ma udział w oddychaniu tkankowym.
Objawy niedoboru:Objawy podobne do objawów niedoboru azotu. Chloroza całych liści, więdnięcie liści. Najpierw chorują najmłodsze liście. Dochodzi do żółknięcia nerwów liściowych. Występują czerwonawe plamy na blaszkach liściowych, żyłkowanie może mieć zabarwienie purpurowe.

Żelazo (Fe):
Rola w życiu roślin:Żelazo bierze udział w syntezie chlorofilu. Wchodzi w skład wielu enzymów łańcucha oddechowego (cytochromy, oksydaza cytochromowa, oksydaza, reduktaza). Żelazo jest bodajże najważniejszym z mikroelementów.
Objawy niedoboru:Niedobór żelaza objawia się głównie chlorozą dotyczącą w największym stopniu młodych liści. Zahamowany jest także wzrost roślin na skutek spowolnienia fotosyntezy i oddychania tkankowego. Dość często występuje pozorny niedobór żelaza spowodowany jest złą biodostępnościa na skutek wysokiego pH wody i utlenienia do postaci Fe3+.

Mangan (Mn):
Rola w życiu roślin:Jest jednym z kluczowych mikroelementów. Aktywuje kilka enzymów biorących udział w przemianie węglowodanów. Razem z żelazem odpowiada za reakcje redukcji azotanów i pozyskiwania azotu. Ma udział w zapewnianiu trwałości chlorofilu, jego niedobór powoduje rozpad chlorofilu pod wpływem silnego światła. Nadmiar manganu może wywoływać objawy podobne do braku żelaza. Jest antagonistą wapnia.
Objawy niedoboru:Zahamowanie wzrostu rośliny, żółknięcie liści, występowanie brunatnych plam między nerwami. Objawy niedoboru to wyraĽne zahamowanie wzrostu oraz żółknięcie liści przechodzące w postać brunatnych plam. Dotyczy to stref między nerwami.

MiedĽ (Cu):
Rola w życiu roślin:MiedĽ jest składnikiem enzymów oddechowych oraz utleniających. Bierze udział w fotosyntezie. W wyższych stężeniach działa toksycznie na organizmy żywe.
Objawy niedoboru:Zahamowanie reakcji oddychania tkankowego objawiające się spowolnieniem wzrostu oraz występowaniem brązowych plam, czasem o odcieniu niebieskozielonym. Może wystąpić pomarszczenie blaszek liściowych.

Cynk (Zn):
Rola w życiu roślin:Uczestniczy w przemianach węglowodanowych i białkowych jako regulator enzymów. Bierze udział w ekspresji materiału genetycznego. Składnik m.in. anhydrazy węglanowej katalizującej rozpad i tworzenie kwasu węglowego z CO2. Składnik enzymów łańcucha fotosyntezy.
Objawy niedoboru:Zahamowanie wzrostu na skutek niedoboru auksyn - roślinnych hormonów wydłużających komórki. Spowodowane jest to niedoborem tryptofanu w syntezie którego cynk ma poczytną role. Liście rosną mniejsze, zahamowane jest wydłużanie międzywęĽli.

Bor (B):
Rola w życiu roślin:Bor jest składnikiem budującym ściany komórkowe. Reguluje także procesy związane z rozmnażaniem - kwitnienie i owocowanie.
Objawy niedoboru:Zatrzymanie wzrostu na skutek uszkodzenia stożka wzrostu. Roślina ma przyrosty boczne jednakże zdecydowanie mniejsze niż w normalnych warunkach. Karłowacenie rośliny przy zachowaniu normalnej wielkości liści.

Molibden (Mo):
Rola w życiu roślin:Molibden odpowiada za prawidłową gospodarkę azotową rośliny. Razem z żelazem i manganem bierze udział w metabolizmie azotanów jako reduktor. Brak molibdenu może powodować niedobory azotu.
Objawy niedoboru:Na starszych liściach występuje jasnozielone zabarwienie. Zahamowanie wzrostu. Objawy niedoboru azotu.



Zjawisko antagonizmu między mikroelementami


Sprawę nawożenia roślin komplikuje dodatkowo zjawisko antagonizmu między składnikami mineralnymi. Polega ono na blokowaniu działania jednych jonów przez drugie, występujące w nadmiarze. Tak więc wynika z tego prosty wniosek - nie można nawozić "na zapas". Przedawkowanie składnika odżywczego może oprócz prostej toksyczności - jak to ma miejsce w przypadku miedzi - wywołać objawy niedoboru innego mikroelementu poprzez zablokowanie jego wykorzystania. Poniżej znajduje się zestawienie wzajemnego antagonizmu mikroelementów:

Nadmiar Niedobór
Żelazo Mangan, Cynk
Cynk MiedĽ
Mangan Żelazo, Cynk
MiedĽ Cynk